انسان و سرنوشت (نسخه چاپی)

• رعب و هراسی که از شنیدن نام قضا و قدر و سرنوشت پیدا می شود
• سه فرض در باب سرنوشت
• مسئلۀ سرنوشت از زمان پیغمبر در میان مسلمانان مطرح شده است
• جنبۀ علمی و عمومی این مسئله
• آیات قرآن در زمینۀ سرنوشت
• آیات قرآن در زمینۀ اختیار و اراده
• آیا میان این دو دسته از آیات تعارض است ؟
• معتزله طرفدار اختیار و اشاعره طرفدار جبر می شوند
• اصطلاح « قَدری »
• دو نوع تعارض
• در قرآن تعارض وجود ندارد
• آثار سوء عقیدۀ جبر
• استفادۀ سیاسی از عقیدۀ جبر در زمان بنی امیه
• معبد جُهَنی و غیلان دمشقی با عقیدۀ جبر مبارزه می کنند
• سخنان شبلی نعمان
• مأمون و معتصم به حمایت معتزله، و متوکل به حمایت اشاعره بر می خیزند
• مسیحیان اروپایی به استناد عقاید اشاعره، اسلام را مذهب جبری و عامل انحطاط مسلمین می خوانند
• دفاع سید جمال الدین اسدآبادی از عقیدۀ قضا و قدر اسلام و تفکیک آن از عقیدۀ جبر
• مسئلۀ سرنوشت همواره به صورت یک عقدۀ فکری مورد توجه بشر بوده است
• فلسفۀ مادی و سرنوشت
• جبر و توحید، اختیار و تنزیه
• مباحثۀ غیلان دمشقی و ربیعۀ الرأی
• مباحثۀ ابواسحاق اسفراینی و قاضی عبدالجبار معتزلی
• لغت قضا و قدر
• سه نظر در بارۀ ارتباط حوادث با گذشته
• اعتقاد به قضا و قدر مستلزم جبر نیست
• توجیه آزادی و اختیار در عین حکومت قضا و قدر
• قضا و قدرهای حتمی و غیر حتمی
• قانون علّیت عمومی
• فرضیه غلط در بارۀ تغییر سرنوشت
• فرضیۀ صحیح در بارۀ تغییر سرنوشت
• آیا ممکن است اراده و عمل انسان موجب تغییراتی در الواح ملکوتی بشوند ؟
• موجوداتی که امکان بیش از یک نوع از وجود دارند و موجوداتی که امکان بیش از یک نوع از وجود ندارند
• سرنوشتهایی گوناگون و امکان جانشین شدن آنها به جای یکدیگر
• امتیاز بشر و برخورداری او از نوعی ازادی که خاص خود اوست
• سؤال از رسول اکرم دربارۀ دوا و حِرز از نظر قضا و قدر
• علی علیه السلام از سایۀ دیوار کج حرکت می کند و به کسی که نظر قضا و قدر اعتراض می کند پاسخ می گوید
• طرز تفکر مسلمانان صدر اول اسلام
• اعتراض ابوعبیدۀ جرّاح به عمر دربارۀ فرار از طاعون و پاسخ عمر
• سرچشمۀ این تعلیمات خود قرآن است
• تغییر ناپذیری در طبیعت
• نظامات لا یتغیّر از نظر قرآن
• تفسیرهای دیگر دربارۀ قضا و قدر حتمی و غیرحتمی
• تأثیر عوامل معنوی
• چون قضا آید نماند فهم و رأی
• تفسیر احادیثی که می گوید: چون قضای الهی بیاید همۀ اسباب و علل از کار می افتد