نظری به نظام اقتصادی اسلام (نسخه چاپی)

• اقتصاد چیست؟
• روابط اقتصادی فرع بر روابط اجتماعی یعنی اشتراک مساعی و تقسیم کار و وظیفه است و فرع بر محدودیت امور معاشی است
• تولید
• حیوان وسائل معاش خود را به صورت آماده ای از طبیعت دریافت می کند به خلاف انسان که نیازمند به کار و تولید است؛ و چون زندگی بشر اجتماعی است قهراً به کار و تولید و همچنین تقسیم نیازمند است و اقتصاد برنامه ای ضرورت پیدا می کند
• دو نوع رابطه
• روابط اقتصادی از طرفی مربوط است به وظیفه و کار و تولید، و از طرفی به حق و بهره و تقسیم
• کار با ارزش منحصر به کار تولیدی و کاری که از حاجت اقتصادی برخیزد نیست
• ارزش کار منحصر به کارهای تولیدی نیست
• اقتصاد طبیعی و اقتصاد برنامه ای
• روابط اقتصادی طبیعی و روابط اقتصادی قانونی و برنامه ای و اعتباری
• تأثیر روابط طبیعی و روابط قراردادی در یکدیگر
• آیا روابط حقوقی و قراردادی صد در صد تابع روابط اقتصادی طبیعی است؟
• مقدار تبعیت قوانین از تکامل ابزار تولید
• تأثیر متقابل روابط طبیعی و روابط اعتباری در یکدیگر و مسئله اصالت حقوق طبیعی
• مبادله
• پول
• ارزش
• مراحل زندگی اجتماعی و اقتصادی
• علم اقتصاد
• دو نوع اقتصاد، و یا علم اقتصاد و فلسفة اقتصاد، و یا اقتصاد طبیعی و اقتصاد برنامه ای
• تعریف افکار اقتصادی از نظر فلسفة اقتصادی
• ثروت یا مال
• معنی ثروت یا مال
• فرق مال و مِلک
• عوامل تولید ثروت

• اصل مالکیت در غریزة بشر و حیوان
• مالکیت در مواد عمومی و محصولات طبیعت
• اصل غائیت
• محصولات طبیعت و کار
• حق عمومی در اموال شخصی
• اسراف و تبذیر
• انسان به مقدار کاری که روی شی ء صورت گرفته مالک آن شی ء است
• محصولات کار فقط
• حق اجتماع بر انسان و بر کار او
• حق الهی
• مقدار و حدّ حق اجتماع در کار فرد
• تفاوت طبیعی افراد
• شرکت دادن افراد بالاجبار در کنار یکدیگر و همچنین منع افراد از کار بیشتر ظلم است
• اشتراک در منابع و سرمایه ها غیر از اشتراک در کار است
• حدود اشتراکیّت اسلامی

• اقتصاد چیست؟
• روابط اقتصادی فرع بر روابط اجتماعی یعنی اشتراک مساعی و تقسیم کار و وظیفه است و فرع بر محدودیت امور معاشی است
• تولید
• حیوان وسائل معاش خود را به صورت آماده ای از طبیعت دریافت می کند به خلاف انسان که نیازمند به کار و تولید است؛ و چون زندگی بشر اجتماعی است قهراً به کار و تولید و همچنین تقسیم نیازمند است و اقتصاد برنامه ای ضرورت پیدا می کند
• دو نوع رابطه
• روابط اقتصادی از طرفی مربوط است به وظیفه و کار و تولید، و از طرفی به حق و بهره و تقسیم
• کار با ارزش منحصر به کار تولیدی و کاری که از حاجت اقتصادی برخیزد نیست
• ارزش کار منحصر به کارهای تولیدی نیست
• اقتصاد طبیعی و اقتصاد برنامه ای
• روابط اقتصادی طبیعی و روابط اقتصادی قانونی و برنامه ای و اعتباری
• تأثیر روابط طبیعی و روابط قراردادی در یکدیگر
• آیا روابط حقوقی و قراردادی صد در صد تابع روابط اقتصادی طبیعی است؟
• مقدار تبعیت قوانین از تکامل ابزار تولید
• تأثیر متقابل روابط طبیعی و روابط اعتباری در یکدیگر و مسئله اصالت حقوق طبیعی
• مبادله
• پول
• ارزش
• مراحل زندگی اجتماعی و اقتصادی
• علم اقتصاد
• دو نوع اقتصاد، و یا علم اقتصاد و فلسفة اقتصاد، و یا اقتصاد طبیعی و اقتصاد برنامه ای
• تعریف افکار اقتصادی از نظر فلسفة اقتصادی
• ثروت یا مال
• معنی ثروت یا مال
• فرق مال و مِلک
• عوامل تولید ثروت
• بخش سوم: مالکیت از نظر فلسفی
• اصل مالکیت در غریزة بشر و حیوان
• مالکیت در مواد عمومی و محصولات طبیعت
• اصل غائیت
• محصولات طبیعت و کار
• حق عمومی در اموال شخصی
• اسراف و تبذیر
• انسان به مقدار کاری که روی شی ء صورت گرفته مالک آن شی ء است
• محصولات کار فقط
• حق اجتماع بر انسان و بر کار او
• حق الهی
• مقدار و حدّ حق اجتماع در کار فرد
• تفاوت طبیعی افراد
• شرکت دادن افراد بالاجبار در کنار یکدیگر و همچنین منع افراد از کار بیشتر ظلم است
• اشتراک در منابع و سرمایه ها غیر از اشتراک در کار است
• حدود اشتراکیّت اسلامی
• بخش چهارم: ارزش
• لغت ارزش
• علت ارزش و تفاوت ارزشها چیست؟
• مالکیت اعیان و مالکیت منافع
• مال منحصر است به اعیان
• دو شرط ارزش: مفید بودن، قابل اختصاص بودن
• رایگان نبودن شرط نیست
• آیا کار ملاک ارزش است؟
• تنها کار، مولّد ارزش نیست
• کار منشأ مالکیت است نه مالیّت و ارزش
• آیا تعیین و تحدید قیمتها در اقتصاد مبادله ای صد در صد از اختیار افراد خارج است؟
• ممکن است اقتصاد، آزاد و مبادله ای باشد ولی دولت در اثر نظارت بر تولید و مصرف عامل تعیین قیمتها باشد
• چرا نوسان قیمت یک چیز از حدود معیّنی تجاوز نمی کند؟
• علّت تفاوت اشیاء در قیمت چیست؟
• نوسان قیمت از نظر اقتصاد اخلاقی
• لزوم نظارت بر قیمتها
• انتقاد بر فرضیة کار اجتماعاً لازم
• آیا ارزش کار ذاتی است؟
• آیا زمان کار مقیاس سنجش کار است؟
• اسکناس و مسئلة ارزش
• فلسفة حرمت ربای معاملی
• ربای معاملی و ربای قرضی از لحاظ فلسفه متفاوت می باشند
• اشکالات فقهی و اسلامی که مطابق نظر (ارزش=کار) پیش می آید
• فروش به زیادتر از قیمت واقعی و مال الاجارة بیشتر از قیمت اصلی
• اشکال ارزش اضافی در مطلق خرید و فروش ها و اجاره بهاها
• کار مجسّم عقیم نیست
• مثل (کارفرما کار می کند و کد بانو لاف می زند)
• منشأ فایده بودن به جای مولّد کار بودن
• تأثیر مدت در افزایش حجم سرمایه
• کار ارزش مساوی کار، و کار مجسّم غیر مولّد و هم افزایش ناپذیر در زمان باشد
• سرمایه داری قابل توجیه نیست •

• بازرگان قادر است بازار مصنوعی ایجاد کند

• نظریة (کار=ارزش) یک نظریة ضد کارگری است
• سازمان و همچنین مدیریت مولّد ارزش است
• زمان احیاناً مولّد ارزش است حتی در طبیعت مرده
• منشأ ارزش، مفید بودن به علاوة نادرالوجود بودن و قابلیت انحصار است و درجة ارزش مربوط به عرضه و تقاضاست
• آیا اضافه ارزش از مشخصات کاپیتالیسم جدید است؟
• آیا قدرت ایجاد ارزش هر چیز معادل است با ارزش خود آن چیز یا نه؟
• ریشة اضافه ارزش در تکنیک و صنعت است
• مشخص اصلی سرمایه داری
• ماشین انسان فلزی است
• ماشین بردة مشروع اجتماع بشری است
• ماشین سرمایة متغیرتر از نیروی کار است
• ماشین مظهر فکر و اراده و نیروی غیر مستقیم انسان است
• سوسیالیسم واژگونه
• مارکسیسم از بیان دلیل برای اینکه سرمایهباید اجتماع تعلق بگیرد عاجز است
• آیا مارکس اصل (ارزش=کار) را علیه سرمایه داری به کار برد؟
• شعارهای مارکس با اصول منطق مارکس دوتاست
• نبوغ و ابتکار به کار ارزش می دهد
• انحصاری کردن بازارها به سود افراد، نامشروع است
• سود بازرگانی از راه استثمار مصرف کننده نامشروع است
• برخلاف نظر سوسیالیستها، فروشها همواره به قیمت واقعی نیست و استثمار تنها در ناحیة تولید کننده نیست
• منبع اصلی سرمایه داری جدید ماشین است و لهذا نامشروع است
• مرز اشتراک اسلام و سوسیالیسم
• اشتراکیت کار
• اصل (کار به قدر استعداد و خرج به قدر احتیاج)
• اشتراکیت سرمایه های عمومی
• اسلام کار بالاشتراک اجباری را نمی پذیرد
• آیا مشخص اصلی سوسیالیسم مالکیت جمعی سرمایه است یا مالکیت جمعی کار؟
• شرکت از نظر فقه اسلام

• مالکیت زمین از نظر اسلام
• انفال
• مالکیت فردی

• از نظر سوسیالیستها ارث، پدر سرمایه داری است
• ارث نتیجة منطقی مالکیت است
• ارث سبب تقویت روابط خانوادگی و ارتباط نسلها، یعنی پدران و فرزندان و خویشاوندان می شود.
• ارث عامل بزرگی است برای تشویق افراد اجتماع که به نفع اجتماع کار کنند
• ادلّه سوسیالیستها بر عدم صحت ارث:
• ارث چون موجب قطع رابطة کار و مالکیت است خلاف عدالت است
• ملک فرد در عین حال ملک اجتماع هم است
• ارث موجب اختلاف و دشمنی افراد خانواده می گردد
• اسراف، تصرف در حق غیر است بدون مجوّز

• سوسیالیسم
• مبنای سوسیالیستی نظرات مارکس
• جنبة مشترک انواع سوسیالیسم
• تعریف سوسیالیسم ب وسیلة برتراند راسل
• سوسیالیسم به عوان عکس العمل بیدادگریها و به عنوان شکل تاریخی مشخص اجتماع
• فلسفة تاریخ
• مفهوم سوم سوسیالیسم
• پیشروان سوسیالیسم
• سوسیالیسم به معنی فریادی از درد
• جبر تاریخ
• دو نوع بحث دربارة سوسیالیسم
• چگونه سوسیالیسم علم می شود؟
• عامل روح عدالتخواهی به عنوان یک عامل تاریخی
• سوسیالیسم از چه نظر باید علم شمرده شود؟
• علم توصیفی و علم دستوری
• ایراد به جبر تاریخ به شکلی که مارکسیستها ادعا کرده اند در مورد سوسیالیسم
• نقض جبر تاریخی اقتصادی مارکسیستی
• سوسیالیسم حقوقی ما با جبر تاریخ منافات ندارد
• محرک تاریخ
• سوسیالیستها با اینکه اصل تغییر شکل را عمومی می دانند دربارة دورةبعد از سوسیالیسم سکوت کرده اند
• مسئله مقتضیات ثابت و متغیر زمان
• تضاد میان تکامل ابزار تولید و شکل قانونی استفاده از آن
• سوسیالیسم مارکس علمی نیست
• مالکیت اشتراکی یا اجتماعی و فرق آنها
• شکست سوسیالیسم مارکسیستی
• خوشبختی اجتماع دو شرط دارد: سازمان صحیح، قدرت معنوی
• شکلهای مختلف سودجویی و استثمار
• تعریف سوسیالیسم از نظر مؤلفان کتاب سوسیالیسم
• حاکمیت ملی شرط لازم سوسیالیسم است
• سوسیالیسم را از چه راه می توان علمی دانست؟
• آیا سوسیالیسم یک پدیده است یا یک قانون طبیعی جاکم یا یک قانون حقوقی لازم الاتباع
• جبر تاریخ از نظر سوسیالیستهای غیر مارکسیست و از نظر ما
• سوسیالیسم مارکس پس از مردود شدن جنبة جبری آن، از جنبة علمی ساقط است
• سوسیالیسم مارکسیسم متکی به حقوق طبیعی نیست
• سه پایه برای علمی بودن مارکسیسم
• تئوری مارکسیسم اولاًعلمی نیست، ثانیاً به فرض علمی بودن دلیل نمی شود که سوسیالیسم مارکس سوسیالیسم خاصی باشد مغایر با سایر سوسیالیسمها
• همان طور که نظرات فلسفی مارکس یا مارکسیسم فلسفی بر فرض صحت،سوسیالیسم مارکس را علمی نمی کند، نظرات اقتصادی وی یا مارکسیسم اقتصادی نیز قادر به توجیه علمی سوسیالیسم نیست
• مارکسیسم فلسفی و مارکسیسم اقتصادی
• هنر مارکس
• سوسیالیسم و مالکیت فردی

• مسئله اضطرار
• مشخصات سرمایه داری
• مشخصات سوسیالیسم
• روش اقتصادی اسلام
• قرآن و اقتصاد
• پول و مال