درس‌های اسفار، جلد دوم (نسخه چاپی)

• جلسۀ نوزدهم
• مسئلۀ ربط حادث به قدیم
• مسئلۀ ربط متغیر به ثابت
• طرح یک اشکال
• متحرک بالعرض و متحرک بالذات
• نتیجه گیری
• جلسه بیستم
• چرا حرکت نیازمند به موضوع است؟
• طرح دوبارۀ اشکال ربط متغیر به ثابت
• یک استدلال بر حرکت جوهری
• نظر مرحوم آخوند دربارۀ موضوع حرکت
• جلسۀ بیست و یکم
• رفع یک توهم
• وحدت فاعل و قابل در حرکت ذاتی
• یک سؤال مهم
• تفسیر ناموجه حاجی

• جلسۀ بیست و دوم
• فاعل در حرکت قسری
• خلاصه ای از مطالب گذشته
• توجیه شیخ دربارۀ رابطۀ طبیعت ثابت و حرکات عرضی
• نقد نظریۀ شیخ
• اشکال و پاسخ
• مراتب حرکات به عنوان علل معدّه
• فرض دو سلسله مشکل را حل نمی کند
• ربط متغیر به ثابت و ایراد مرحوم جلوه

• جلسۀ بیست و سوم
• اشکال مهم دربارۀ تغیر ناپذیری علت طبیعت
• معنای ذاتی بودن حرکت
• خلاصۀ پاسخ
• ویژگی خاص تقسیمات وجود
• ویژگی مذکور و مسئلۀ ربط متغیر به ثابت

• جلسۀ بیست وچهارم
• چخار نظریه در باب نسبت حرکت به مقولات
• ایراد حکما بر نظریۀ اول
• نقد استدلال حکما به دو تقریر
• راه ابطال نظریۀ اول
• پاسخ اشکال میرزای جلوه
• جلسۀ بیست و پنجم
• ایراد فخر رازی در مورد حرکت اشتدادی
• پاسخ ایراد فخر رازی
• انسان جنس است نه نوع
• شیء در حال حرکت ماهیت بالفعل ندارد
• بازگشت به ایراد فخر رازی
• بیان اشکال در حرکت کمّی
• برداشت نادرست فخر رازی از" بالقوه" در کلام شیخ
• دو نوع ماهیت
• جلسۀ بیست و ششم
• نظریۀ سوم و نقد آن
• راهی برای توجیه نظریۀ سوم
• تأملی در چهار نظریۀ فوق
• راهی برای نقد نظریۀ اول
• لزوم تفکیک میان سه مطلب
• جمع میان چهار نظریۀ فوق
• توضیح نظریۀ چهارم

• جلسۀ بیست و هفتم
• مبدأ و منتهای حرکت
• حکما و مسئلۀ حرکت در مقولات
• مقولۀ اضافه و مقولۀ جده
• دلیل مرحوم آخوند بر استحالۀ حرکت د رفعل و انفعال
• برهان مرحوم آخوند بر استحالۀ " حرکت در حرکت "
• نظر خاص علامۀ طباطبایی دربارۀ "حرکت در حرکت "
• حرکتِ حرکت
• جلسۀ بیست و هشتم
• ایراد حاجی و علامه بر مرحوم آخوند
• راهی برای رفع هر دو ایراد
• دلیل امتناع حرکت در حرکت
• تدریج در تدریج محال است
• نظریۀ خاص علامۀ طباطبایی
• " حرکت در حرکت " مصداق دارد؟
• جلسۀ بیست و نهم
• بررسی امکان وقوع حرکت در متی، جده و اضافه
• تقابل سکون و حرکت
• آیا سکون امری" زمانی " و " وجودی" است ؟
• نظر مرحوم آخوند دربارۀ تقابل سکون و حرکت
• آیا عدم ملکه حظّی از وجود دارد؟

• جلسۀ سی ام
• آیا حرکت وضعی بدون امکان حرکت أینی متصور است؟
• آیا حرکت أینی و وضعی توأمان ممکن است
• راهی دیگر در بررسی مسئله
• آیا هر حرکتی لزوماً اشتدادی است ؟
• راه حلی دربارۀ علت عدم اشتداد در حرکات أینی و وضعی
• جلسۀ سی و یکم
• حرکت و تکامل
• دو نوع تکامل
• معنای واقعی تکامل در طبیعت
• آیا حرکات أینی و وضعی تکاملی است؟
• نظر مرحوم آخوند دربارۀ وحدت مقوله در حرکت اشتدادی
• جلسۀ سی و دوم
• وحدت" متحرک" و استمرار آن
• وحدت" حرکت " و استمرار آن
• آیا حرکت توسطی لازمۀ حرکت قطعی است؟
• وحوت" مقوله " و استمرار آن
• مقایسه ای با نظر قدما
• گریزی به مسئلۀ نفس
• برهان بر اصالت وجود از راه حرکت اشتدادی
• دو معنای اشتداد
• جلسۀ سی و سوم
• بیانی جدید از برهان گذشته
• انقلاب ذات
• انقلاب ذات، لازمۀ حرکت اشتدادی
• شیء در حال حرکت ماهیت بالفعل ندارد
• حرکت، نوعی جامع اضداد
• برهان شیخ بر امتناع حرکت جوهر ی
• جلسۀ سی و چهارم
• اشکال شیخ بر حرکت جوهر ی
• توضیح اشکال
• پاسخ مرحوم آخوند به ایراد شیخ
• نتیجه گیری
• مرحوم آخوند و مسئلۀ موضوع در حرکت جوهری
• اقوال دیگر مرحوم آخوند در باب موضوع در حرکت جوهری
• نظر علامۀ طباطبایی
• بررسی نظر علامه طباطبایی
• جلسۀ سی و پنجم
• " صورةُ مّا" چیست؟
• رفع استبعاد در مورد " صورةُ مّا"
• تخالف در کلام مرحوم آخوند در باب موضوع حرکت جوهری
• آیا این تخالف واقعی است ؟
• توجیه نظرات دیگر آخوند دربارۀ موضوع حرکت
• موضوع در حرکت کمّی
• اشکال مشترک در حرکت کمّی و حرکت جوهری
• جلسۀ سی و ششم
• خلاصۀ نظر مرحوم آخوند در باب موضوع حرکت جوهری
• حل اشکال در حرکت کمّی
• برهان فصل و وصل
• یک اشکال مهم
• جسم به معنای ماده و جسم به معنای جنس
• متن اسفار همراه توضیحات استاد هنگام تدریس