درس‌های اسفار، جلد سوم (نسخه چاپی)

• جلسۀ چهل و دوم
• برهانی بر حرکت جوهری
• طبیعت علت اعراض نیست
• دو اشکال حاجی بر مرحوم آخوند
• جلسۀ چهل و سوم
• خلاصۀ دو ایراد حاجی بر مرحوم آخوند
• پاسخ به هر دو ایراد حاجی
• مراد از (اتحاد عاقل و معقول) چیست؟
• وحدت نفس با قوا و آثار آن
• بازگشت به پاسخ ایراد های حاجی
• پاسخ ایراد دوم حاجی
• بحثی در یکی از مقدمات برهان دوم
• نظری دیگر بر ایراد حاجی
• برهان سوم بر حرکت جوهری
• جلسۀ چهل و چهارم
• مروری بر سه برهان گذشته بر حرکت جوهری
• دو نظریۀ دربارۀ مناط تشخص
• جزئی بودن غیر از تشخص است
• بحثی تاریخی ـ تحلیلی دربارۀ رابطۀ جوهر و عرض
• تنها بعضی از اقسام کیف عرض است
• تقریری روشن تر برای برهان سوم
• برهان چهارم بر حرکت جوهری
• جلسه چهل و پنجم
• دو نوع تغیر جوهری
• روابط میان انواع
• برهان چهارم
• برهان پنجم
• برهان ششم
• برهان هفتم
• اشکال و پاسخ
• بازگشت به بحث حافظ وحدت در حرکت

• جلسۀ چهل و ششم
• طرح اشکال به دو تقریر
• خلاصۀ پاسخ به اشکال بقای موضوع
• مراد از ماهیت بالقوه
• یک دلیل مردود در ابطال حرکت جوهری
• دو اصطلاح (تضاد)

• جلسۀ چهل و هفتم
• نفی استبعاد از حرکت جوهری به چهار وجه
• معنای انتزاعی و نسبی بودن حرکت
• حرکت محسوس است یا معقول؟
• تجدد، ما به التجدد، متجدد
• برخی نتایج انتزاعی بودن حرکت
• دو معنای (ما به التجدد) و وجه آن
• حرکت جوهری در آیات قرآن

• جلسۀ چهل هشتم
• توقف حرکت کمّی بر حرکت أینی
• تخلخل تکاثف
• توقف حرکت کیفی بر حرکت أینی
• توقف حرکت آینی بر حرکت موضعی
• مسئلۀ تخلّل سکون در حرکت راجعه
• اثبات حرکت وضعی دائمی
• ادوم و اتم و اشرف بودن حرکت وضعی دوری

• جلسۀ چهل و نهم
• نظریات دربارۀ زمان
• حدیثمنسوب به رسول اکرم
• براهین وجود زمان در خارج:
• ۱. برهان بر طریقۀ طبیعیون
• هر چیزی زمانی دارد
• ۲. برهان بر طریقۀ الهیون
• جلسۀ پنجاهم
• توضیح دربارۀ برهان اول
• بیان حکما
• نکته ای دربارۀ حاشیۀ علامه طباطبایی
• توضیح برهان دوم
• جلسۀ پنجاه و یکم
• توضیح بیشتر دربارۀ برهان دوم
• جهات مختلف در زمان
• ارتباط مسئله با حرکت توسطی و حرکت قطعی

• جلسۀ پنجاه دوم
• غایات حرکات افلاک از نظر حکما
• استناد ملاصدرا به کلام شیخ بر حرکت جوهری
• پاسخ به نیابت از شیخ
• سخن شیخ دربارۀ طبیعی بودن اوضاع فلک و نقض مرحوم آخوند
• اشکال در باب غایات و پاسخ شیخ به آن
• نکته
• غایت حرکت طبیعت تجرد است
• جلسۀ پنجاه و سوم
• زمان مشترک
• وحدت شخصی عالم طبیعت
• علت زمان باید مجرد از زمان باشد
• سرایت این اصل به سایر مشخصات
• اشکال
• جلسۀ پنجاه و چهارم
• نظریۀ قدما دربارۀ مکان طبیعی
• علت مشخصات اجسام یک موجود مجرد است
• یک سؤال و پاسخ آن
• حرکت عرضی به علتی غیر از علت موضوع خود نیاز دارد
• نتیجه

• جلسۀ پنجاه پنجم
• شخصیت غزالی
• غزالی و مسئلۀ قدم زمانی عالم
• بیان متکلمین از حدوث زمانی عالم
• بیان غزالی
• جلسۀپنجاه و ششم
• روح بحث
• برهان انّی در رد حدوث عالم
• برهان لمّی
• مناقشه در این برهان
• ربط حادث به قدیم
• حرکت و زمان، رابط میان حادث و قدیم
• متن اسفار همراه توضیحات استاد هنگام تدریس