کار کردن زنان در بیرون از منزل، همیشه به عنوان یکی از موضوعات مهم اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از آنجا که نظام قانونی کشور ما وابسته به فقه اسلامی می‌باشد، برخی از جامعه شناسان معتقدند محدودیت‌های موجود در مسیر اشتغال زنان، متاثر از احکام اسلام می‌باشد. در این مقاله نقطه نظرات استاد شهید مطهری را به عنوان یکی از اسلام شناسان راستین پیرامون مبحث اشتغال زنان مطالعه نموده و به این پرسش مهم پاسخ می‌دهیم: آیا اسلام مخالف اشتغال زنان است؟
كار بيرون خانه براى زن از نظر اسلام
کتاب روابط زن و مرد در اسلام، از جمله آثار علامه مرتضی مطهری می‌باشد که مجموعه‌ای از سخنرانی های وی در ماه مبارک رمضان سال 1344 در مسجد هدایت است. استاد در این کتاب به مقوله کار کردن زنان اشاره نموده و بیان می‌دارد:
اگر بشر واقعآ حقيقت‌خواه باشد و دنبال حقيقت برود، مثلا در همين مسائل مربوط به روابط زن و مرد واقعا طرفدار حقوق زن و مرد باشد و واقعآ مصالح اجتماع را بخواهد ]مقصود شارع را درك مى‌كند.[ يكى از مصالح اين بود كه گفتيم اسلام نمى‌گويد زن بايد كار نكند، بلكه اين حدود را گفته است و لازمه آن اين نيست كه مرد كار بكند و زن كار نكند. حتى اسلام از لحاظ كارها جز يكى دو موضوع قضاوت ـ كه بر قضاوت هم افتاء و اين طور چيزها را تعميم داده‌اند ـ الّا و لابدّ نگفته است اين كار را مرد بكند و زن نكند يا زن بكند و مرد نكند، ولى مى‌گويد هركارى كه زن مى‌كند اين حدود بايد رعايت شود.
کارهای حرام خارج از خانه برای زنان
هر كارى كه براى مرد حرام است براى زن هم حرام است، اگر براى مرد جايز است براى زن هم جايز است جز دو سه كار كه هريك حكمت بخصوصى دارد. مثلا اسلام مى‌گويد سربازى بر مرد واجب است، بر زن واجب نيست. علت دارد. در باب قضاوت، قبلا گفته شد آن چيزى كه زن بر مرد اضافه دارد عواطف بسيار شديد است كه ايجاب مى‌كند زن در مصدر قضاوت ننشيند.
از اينها كه بگذريم آيا كارى هست كه فى حد ذاته براى زن حرام باشد و براى مرد حرام نباشد؟ قاعده كلى اين است: هركارى كه با رعايت اين شئونى كه گفته شد، مى‌شود انجام داد، زن يا مرد بكند هيچ تفاوتى ندارد. پس اسلام هم طرفدار اين است كه زن و مرد كار بكنند. گذشته از جنبه اقتصادى، جنبه اخلاقى دارد. مرد اگر بيكار بماند اخلاقش فاسد مى‌شود. زن بيكار بماند ولو در خانه، مانند زنى كه در خانه نشسته و تمام كارها را كلفت و نوكر مى‌كنند، اخلاقش فاسد مى‌شود. آن زنى هم كه در حاشيه خيابان راه برود به شكل بدترى اخلاقش فاسد مى‌شود. كار به هرحال بايد باشد اما اگر گفتيم كار، بعد مصلحت اجتماع را هم در نظر گرفتيم.
تناسب كار با مرد يا زن
واقعآ ببينيم در چه كارى ]مرد موفق‌تر است و در چه كارى زن.[ اسلام اساسآ اين موضوعات را به عقل خود مردم واگذاشته، مقيد و محدود نكرده است. اگر عقل باشد عقل اين كارها را مى‌كند. حتى فرنگيها هم خواه ناخواه كمى اين كارها را مى‌كنند. كارهايى است كه واقعآ از اراده و حوصله مرد ساخته است، از اراده و حوصله زن ساخته نيست. متقابلا كارهايى است كه در آنها اراده و حوصله زن واقعآ بيشتر از مرد است، مثل كارى كه مربوط به نظافت است و با حوصله و طبيعت زن بيشتر جور مى‌آيد. حالا اگر آدم «فى قلبهِ مرض» نباشد ]اين حكم عقل را مى‌پذيرد.[ مرد در كارهايى حوصله فراوان دارد. مثلا در يك محاكمه دادگسترى كه يك جا كسى حقش را برده است حساب مى‌كند مى‌گويد حقم را بايد بگيرم، حاضر است شش سال محاكمه را ادامه دهد. شما امتحان كنيد، يك زن هرچه ذى‌حق باشد اگر چند بار برود دادگسترى، يك دفعه حاكم شود يك دفعه محكوم، از تمام حق خودش صرف‌نظر مى‌كند.
در كارهاى پرستارىِ بيمارها به راستى زن حوصله بيشترى دارد. چرا در صدر اسلام هم براى مداواى مجروحين زنها را مى‌بردند؟ چون اين كار كارى بود كه واقعآ از زن بيشتر ساخته بود. اسلام انگشت روى كارها نمى‌گذارد اما اگر ما روى فطرت و طبيعت بخواهيم عمل كنيم مرد كار مناسب‌تر با خود را بهتر انجام مى‌دهد و زن كار مناسب‌تر با خود را. آن وقت اين وضع امروز پيش نمى‌آيد كه زن كار خانه را رها مى‌كند مى‌رود سراغ كار بيرون خانه؛ كار بيرون را كه او مى‌خواهد انجام دهد خراب مى‌كند. كار داخل خانه را يا مرد بايد انجام دهد ]يا ديگرى،[ بالاخره او هم نمى‌تواند انجام دهد، خراب مى‌كند و به كلى معطل مى‌ماند.
خرید کتاب روابط زن و مرد در اسلام
مطالب موجود تنها بخشی از سخنان شهید مطهری پیرامون موضوع کار کردن زنان بیرون از منزل بود. شما خوانندگان محترم می‌توانید برای مطالعه ادامه این متن، کتاب روابط زن و مرد در اسلام را خریداری نموده و از تمامی مطالب این کتاب بهره‌مند شوید. همچنین آثار دیگری نیز از استاد مرتضی مطهری در ارتباط با موضوع حقوق زن منتشر شده است که عبارتند از: خانواده و اخلاق جنسی، نظام خانوادگی اسلام، زن و مسائل قضایی و سیاسی. دسترسی به کتب مذکور در قالب نسخه‌های چاپی آثار استاد مطهری از طریق سایت انتشارات صدرا امکان پذیر است.
منبع: کتاب روابط زن و مرد در اسلام؛ صفحه 109 الی 111
