محیط خانوادگی

استاد شهید آیت‌الله مطهری در 13 بهمن 1298 هجری شمسی مطابق با 12 جمادی‌الاولی 1338 هجری قمری در روستای فریمان واقع در 75 کیلومتری شهر مقدس مشهد در یک خانواده اصیل روحانی چشم به جهان گشود. پدر استاد، شیخ محمدحسین مطهری، تحصیلات علوم اسلامی را در نجف اشرف به پایان رساند و پس از مدت‌ها اقامت در کشورهای عراق، عربستان و مصر به زادگاهش فریمان بازگشت و عمر با برکت خویش را وقف ترویج دین و ارشاد مردم ساخت. وی در آذرماه سال 1350 به رحمت ایزدی پیوست.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.

 


 

دوران کودکی و نوجوانی

استاد مطهری پس از طی دوران طفولیت به مکتب‌خانه رفت و به فراگیری دروس ابتدایی پرداخت. در سن 12 سالگی به حوزه علمیه مشهد عزیمت نمود و به تحصیل مقدمات علوم اسلامی اشتغال ورزید. به گفته مادر استاد، ‌مرتضی با بچه‌های دیگر فرق داشت و پیوسته با وضو بود و وقتی علت آن را می‌پرسیدند، می‌گفت دوست دارم قلبم نورانی باشد. همچنین به کتاب علاقه زیادی داشت.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

تحصیل در حوزه علمیه قم

استاد مطهری در سال 1315 علی‌رغم مبارزه شدید رضاخان با روحانیت و با وجود مخالفت دوستان و نزدیکان، برای تکمیل تحصیلات خود عازم حوزه علمیه قم شد. در دوره اقامت 15 ساله خود در این شهر، از محضر آیت‌الله العظمی بروجردی، امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی کسب فیض نمود. همچنین مدتی از محضر آیت‌الله حاج میرزا علی آقا شیرازی در اخلاق و عرفان استفاده نمود. از استادان دیگر شهید مطهری می‌توان از آیت‌الله سید محمد حجت و آیت‌آلله سید محمد محقق داماد نام برد.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

رابطه با فداییان اسلام

استاد مطهری در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصیل علوم دینی، در امور اجتماعی و سیاسی نیز مشارکت می‌نمود و از جمله با فدائیان اسلام حشر و نشر داشت. شهید نواب صفوی از استاد مطهری با احترام یاد می‌کرد و از نصایح سودمند ایشان در راه مبارزه با رژیم شاه بهره می‌برد.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

مهاجرت به تهران

استاد مطهری در سال 1331 شمسی در حالی که از مدرسین بنام و از امیدهای آینده حوزه علمیه به شمار می‌رفت، ‌عمدتاً  به علت فشار اقتصادی و تنگنای معیشتی مجبور به مهاجرت به تهران گردید.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

تدریس در دانشکده الهیات دانشگاه تهران

استاد مطهری در سال 1334 در آزمون استادی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران (معقول و منقول سابق) شرکت نمود و در رشته معقول (فلسفه) با کسب نمره 20 رتبه اول را احراز کرد و به تدریس در این دانشکده پرداخت.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

تدریس در حوزه علمیه تهران و ساير فعاليت‌ها

استاد مطهری به محض ورود به تهران به تدریس در مدرسه یا حوزه علمیه مروی پرداخت. جلسات درسی استاد شهید نسبت به سایر جلسات درسی که در این مدرسه تشکیل می‌شد، از اعتبار و اهمیت بیشتری برخوردار بود. اکثر قریب به اتفاق طلابی که در درس استاد مطهری حاضر می‌شدند افرادی فاضل و مستعد و برخوردار از شایستگی علمی و صلاحیت اخلاقی بودند. بعلاوه، استاد مطهری به ایراد سخنرانی‌های تحقیقی در مساجد و کانون‌های مذهبی و نیز تألیف کتب در زمینه‌های گوناگون مرتبط با نیازهای فرهنگی و معنوی اقشار مختلف و به ویژه نسل جوان اقدام نمود.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

حضور در محافل روشنفکری

در سال 1334 همزمان با شروع تدریس در دانشکده الهیات و معارف اسلامی، اولین جلسه تفسیر انجمن اسلامی دانشجویان توسط استاد مطهری تشکیل گردید. در سالهای 1337 و 1338 انجمن اسلامی پزشکان تأسیس شد و از آن پس، ‌استاد مطهری از سخنرانان اصلی این انجمن و در طول سالهای 1340 تا 1350 سخنران منحصر به فرد آن به شمار می‌رفت. ماحصل این جلسات، مباحث مهمی بود که از ایشان به یادگار مانده است.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

حضور فعال در قیام پانزده خرداد و حوادث پس از آن

از سال 1341 که نهضت امام خمینی(ره) آغاز شد، استاد مطهری به طور فعال در کنار امام(ره) بود به طوری که می‌توان سازماندهی قیام 15 خرداد در تهران و هماهنگی آن با رهبری امام(ره) را مرهون تلاش‌های او و یارانش دانست. استاد شهید در ساعت 1 بعد از نیمه شب روز چهارشنبه 15 خرداد 1342 در پی یک سخنرانی مهیج بر ضد شخص شاه توسط پلیس دستگیر و به زندان موقت شهربانی منتقل شد و به همراه شماری از روحانیون تهران زندانی گردید و پس از 43 روز به دنبال مهاجرت علمای شهرستانها به تهران و فشار مردم به همراه سایر روحانیون از زندان آزاد شد.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

همکاری با جمعیت مؤتلفه اسلامی

پس از تشکیل هیئت‌های مؤتلفه اسلامی، استاد مطهری ازسوی امام خمینی(ره) همراه چند تن دیگر از شخصیت‌های روحانی عهده‌دار رهبری این هیئت‌ها گردید. پس از ترور حسنعلی منصور نخست‌وزیر وقت توسط شهید محمد بخارایی، کادر رهبری هیئت‌های مؤتلفه شناسایی و دستگیر شد ولی به علت اینکه قاضی این پرونده مدتی در قم نزد استاد تحصیل کرده بود و به ایشان ارادت داشت، استاد شهید مورد تعقیب و بازداشت واقع نشد.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

تدریس در مؤسسه دارالتبلیغ اسلامی قم

با ترویج تفکرات مارکسیستی در محافل روشنفکری و تأثیرپذیری برخی روشنفکران مسلمان از این تفکرات و خطری که از این جهت جوانان مسلمان و از جمله طلاب حوزه‌های دینی را تهدید می‌کرد،‌ استاد مطهری به توصیه امام خمینی(ره) هفته‌ای دو روز به قم عزیمت نموده و درس‌های مهمی همچون «بررسی مارکسیسم»، «جامعه و تاریخ»، «فطرت» و «مسئله حکومت» را برای طلاب و فضلای حوزه علمیه قم القاء کردند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

تأسیس حسینیه ارشاد

استاد مطهری در سال 1346 به کمک چند تن از دوستان اقدام به تأسیس مؤسسه حسینیه ارشاد به منظور انجام فعالیت‌های فرهنگی از جمله ایراد سخنرانی، برگزاری کنفرانس و… نمود. ولی پس از مدتی به علت تکروی و کارهای خودسرانه و بدون مشورت یکی از اعضای هیئت مدیره و ممانعت او از اجرای طرح‌های استاد، سرانجام ایشان در سال 1349 از عضویت هیئت مدیره حسینیه ارشاد استعفا داد و همکاری خود را با این مؤسسه قطع کرد.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

نگارش مقاله در مجله زن روز

به دنبال چاپ سلسله مقالاتی توسط یکی از حقوق‌دانان در مجله «زن روز» و زیر سؤال بردن نظام حقوق خانوادگی اسلام، استاد مطهری طی نامه‌ای به سردبیر این مجله پیشنهاد پاسخ به این مقالات را مطرح نمود و با پذیرش این پیشنهاد، 33 مقاله در طی سالهای 1345 و 1346 به قلم استاد شهید به چاپ رسید، که بعدها به صورت کتاب «نظام حقوق زن در اسلام» منتشر گردید.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

ماجرای آریانپور

در سال 1355 یکی از اساتید دانشکده الهیات به نام آریانپور که دارای گرایش‌های مارکسیستی بود،‌سر کلاس درس با یکی از دانشجویان که به او به خاطر تبلیغ تفکر الحادی اعتراض کرده بود، به مشاجره پرداخت و پس از اینکه این خبر به گوش استاد مطهری رسید، ایشان استاد مربوطه را به علت اقدام به تبلیغات ضد دینی سر کلاس درس مورد شماتت قرار دادند و او را به بحث و مناظره دعوت کردند. سپس آن استاد کمونیست در اعلامیه‌ای که صادر و در همه دانشگاه‌ها توزیع کرد، به قلب واقعیت و مظلوم‌نمایی پرداخت و البته استاد شهید نیز طی اعلامیه‌ای به سخنان بی‌پایه و تحریف‌آمیز او پاسخ دادند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

افتتاح حساب جهت جمع‌آوری کمک مالی برای فلسطینیان

استاد مطهری در سال 1348 اقدام به گشودن یک حساب بانکی به نام خود و علامه طباطبایی و آیت‌الله سید ابوالفضل زنجانی به منظور جمع‌آوری اعانه برای کمک به آوارگان مظلوم فلسطینی کردند و این امر را در ضمن یک سخنرانی تحت عنوان «احیای تفکر اسلامی» در حسینیه ارشاد اعلام نمودند، که پس از آن دستگیر شده و مورد بازجویی مأموران ساواک قرار گرفتند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

شرکت در کنگره شیخ طوسی

استاد مطهری در سال 1349 در کنگره «هزاره شیخ طوسی» که با حضور بسیاری از دانشمندان ایرانی و خارجی در دانشگاه مشهد برگزار شد، شرکت کردند و به ایراد سخنرانی تحت عنوان «الهامی از شیخ الطائفه» پرداختند. متن این سخنرانی بعدها در کتاب «شش مقاله» ‌به چاپ رسید.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

کناره‌گیری از حسینیه ارشاد و فعالیت در مسجد الجواد

در پی اختلاف استاد مطهری با یکی از اعضای هیئت مدیره حسینیه ارشاد به خاطر کارهای خودسرانه آن فرد و در نتیجه استعفای استاد از ادامه همکاری با این مؤسسه، ایشان جهت ادامه فعالیت‌های مذهبی خود امامت جماعت مسجد الجواد را پذیرفتند و به ایراد سخنرانی در این مسجد و برخی مساجد دیگر مانند مسجد جاوید و مسجد ارک پرداختند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

کناره‌گیری از تدریس در دانشکده الهیات

در سال 1355 به دنبال مخالفت جدی استاد مطهری با روش منافقانه یکی از اساتید دانشکده الهیات و معارف اسلامی که در صدد القاء ‌تفکرات الحادی به دانشجویان در کلاس درس بود، رژیم شاه که مترصد بهانه و فرصتی برای اخراج استاد شهید از دانشگاه بود ایشان را زودتر از موعد مقرر بازنشسته کرد.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

تدریس مجدد در حوزه علمیه قم

با ترویج تفکرات مارکسیستی در محافل روشنفکری و تأثیرپذیری برخی روشنفکران مسلمان از این تفکرات و خطری که از این جهت جوانان مسلمان و از جمله طلاب حوزه‌های دینی را تهدید می‌کرد،‌ استاد مطهری به توصیه امام خمینی(ره) هفته‌ای دو روز به قم عزیمت نموده و درس‌های مهمی همچون «بررسی مارکسیسم»، «جامعه و تاریخ»، «فطرت» و «مسئله حکومت» را برای طلاب و فضلای حوزه علمیه قم القاء کردند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

سفر به انگلستان برای مداوای علامه طباطبایی

استاد مطهری در سفری که جهت مداوای علامه طباطبایی به انگلستان انجام شد، ایشان را همراهی کردند تا ضمن اینکه خدمتی به استاد خویش کرده باشند، با حضور در محافل دانشجویی و ایراد سخنرانی و پاسخ به شبهات و پرسش‌های دانشجویان مسلمان که در معرض تهاجم افکار گوناگون و بعضاً التقاطی بودند، اندیشه ناب و اصیل اسلامی را به این قشر تشنه حقیقت عرضه بدارند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

مطهری و انقلاب اسلامی

استاد مطهری به منظور انسجام بخشیدن به تلاش‌های مذهبی سیاسی روحانیون، با همکاری تنی چند از شخصیت‌های روحانی «جامعه روحانیت مبارز» را در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی تأسیس نمود. در سال 1355 نیز ضمن مسافرت به نجف اشرف و دیدار با امام خمینی(ره)، درباره مسائل مهم نهضت اسلامی با ایشان مشورت کرد. پس از شهادت آیت‌الله سید مصطفی خمینی و آغاز دوره جدید نهضت، استاد شهید به طور تمام وقت در خدمت انقلاب اسلامی قرار گرفت و در تمام مراحل آن تا مرحله پیروزی بر نظام ستمشاهی نقشی اساسی ایفا نمود.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

سایر فعالیت‌های سیاسی

در نیمه دوم سال 1357 ، در دوران اقامت امام خمینی(ره) در پاریس، استاد مطهری با ایشان ملاقات کرده و از سوی امام مسئولیت تشکیل «شورای انقلاب اسلامی» را عهده‌دار گردید. هنگام بازگشت امام(ره) به ایران نیز مسئولیت «کمیته استقبال از امام» را شخصاً به عهده گرفت و تا لحظه شهادت همواره در کنار رهبر کبیر انقلاب اسلامی به عنوان مشاوری دلسوز و مورد اطمینان انجام وظیفه نمود.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

دیدگاه استاد درباره دکتر شریعتی

استاد مطهری ضمن قبول تأثیر مثبت آثار دکتر شریعتی خصوصاً بر نسل جوان و باز داشتن آنها از گرایش به اندیشه‌‌های مارکسیستی و این‌که او در هیچ‌یک از مسائل اصولی اسلام گرایش غیراسلامی نداشته است، در عین حال نسبت به پاره‌ای از نظریات وی به ویژه مسائل مربوط به جهان‌بینی و ایدئولوژی انتقادهای جدی داشتند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

شهادت

استاد مطهری در ساعات پایانی روز سه‌شنبه یازدهم اردیبهشت سال 1358 در تاریکی شب، در حالی که از یکی از جلسات فکری سیاسی بیرون آمده بود، با گلوله یکی از اعضای فریب‌خورده گروهک فرقان به شهادت رسید و امام و امت در سوگ فقدان وجود پربرکت این عالم ربانی نشستند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

سیر و سلوک و حالات معنوی

استاد مطهری اهل دعا و توسل و نمازشب بودند و شب‌ها قبل از خواب حدود یک ربع قرآن تلاوت می‌کردند. ایشان از همان عنفوان جوانی به سیر و سلوک و مراقبه و تهذیب نفس اهتمام جدی داشتند و در طول حیات پربرکت خویش از محضر عالمان مهذّب و وارسته‌ای مانند پدر بزرگوارشان، امام خمینی(ره)، علامه طباطبایی، آیت‌الله میرزا علی آقا شیرازی، آیت‌الله سید محمدحسین حسینی طهرانی، آیت‌الله سید هاشم حداد و … درس اخلاق و خودسازی و عرفان عملی کسب نمودند.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

آرزوها و برنامه‌های نیمه تمام

استاد مطهری پس از پیروزی انقلاب اسلامی تصمیم داشتند جهت تحکیم پایه‌های فکری این انقلاب و تربیت نیروی انسانی فرهیخته و اندیشه‌ورز که در خدمت اهداف و آرمان‌های انقلاب قرار بگیرند، به حوزه علمیه قم عزیمت نموده و فارغ از مسئولیت‌های اجرایی به این رسالت سترگ همت گمارند. ایشان برای حوزه‌های علوم دینی وظایف و مسئولیت‌های مهمی قائل بودند که آنها را در مقاله‌ای به رشته تحریر درآورده‌اند. این مقاله در کتاب «آینده انقلاب اسلامی ایران» درج شده است.

 

برای مشاهده خاطرات مربوط به این قسمت از زندگانی استاد مطهری کلیک کنید.


 

مخالفت‌ها، دشمنی‌ها و اهانت‌ها به استاد

استاد مطهری به علت استقامت رأی و اصالت اندیشه و مشی اعتدالی در فکر و عمل، مورد تهاجم تفکرات انحرافی چپ و راست، یعنی تفکر شبه روشنفکری و التقاطی چپ زده و اندیشه متحجر و قشری‌گرا قرار داشت و سرانجام نیز توسط عوامل یکی از این گروه‌های مدعی اسلامیت که منافقانه از تعابیر و اصطلاحات قرآنی برای نشر افکار غیراسلامی خود سوءاستفاده می‌کردند،‌ به شهادت رسید.